Kompleksowy przewodnik po Zero-Knowledge Proofs: zk-SNARKs vs zk-STARKs

Paulina Lewandowska

14 kwi 2023
Kompleksowy przewodnik po Zero-Knowledge Proofs: zk-SNARKs vs zk-STARKs

Wprowadzenie

Wraz ze wzrostem popularności blockchain i kryptowalut, dowody zerowej wiedzy stały się coraz ważniejsze w kryptografii. Te typy dowodów pozwalają jednej stronie udowodnić, że znają pewne informacje bez faktycznego ujawniania informacji, co czyni je użytecznymi dla poufnych transakcji. W tym wpisie na blogu porównamy różnice między dwoma najczęściej używanymi rodzajami dowodów zerowych: zk-SNARKs vs zk-STARKs.

Czym jest Zero Knowledge Proofs?

W kryptografii dowody zerowej wiedzy są rodzajem protokołu, który umożliwia jednej stronie udowodnienie drugiej stronie, że dane stwierdzenie jest prawdziwe bez ujawniania żadnych dodatkowych informacji poza prawdziwością stwierdzenia. Innymi słowy, dowody zerowej wiedzy pozwalają jednej stronie zademonstrować wiedzę o danym fakcie bez ujawniania jakichkolwiek innych informacji, które mogłyby zostać wykorzystane do uzyskania tej samej wiedzy. To sprawia, że są one przydatne w zastosowaniach wymagających bezpiecznych i prywatnych transakcji, takich jak w blockchain i kryptowalutach, gdzie mogą być używane do weryfikacji transakcji bez ujawniania jakichkolwiek wrażliwych informacji. Dowody zerowej wiedzy stają się coraz ważniejsze w kryptografii ze względu na ich potencjalne zastosowania w systemach chroniących prywatność i bezpiecznych transakcjach.

W poniższym filmie Mina Protocol poznasz więcej szczegółów:

https://www.youtube.com/watch?v=GvwYJDzzI-g&pp=ygUVWmVyby1Lbm93bGVkZ2UgUHJvb2Zz

Zk-SNARKs vs zk-STARKs: Jaka jest Różnica?

W dziedzinie dowodów z zerową wiedzą istnieją dwa rodzaje: k-SNARK i zk-STARK. Czynnikiem odróżniającym te dwa rodzaje dowodów jest ich podejście do generowania dowodów. Podczas gdy zk-SNARKs wykorzystują zaufaną konfigurację, w której grupa zaufanych osób generuje zestaw publicznych parametrów w celu wygenerowania dowodów, które mogą być ponownie wykorzystane w nieskończoność, zk-STARKs wykorzystują bardziej wymagającą obliczeniowo metodę, która neguje potrzebę zaufanej konfiguracji.

Zk-SNARKs vs zk-STARKs

Porównując Zk-SNARKs i zk-STARKs, jedną z kluczowych różnic jest ich poziom przejrzystości. Zk-SNARKs są uważane za mniej przejrzyste niż zk-STARKs ze względu na ich zależność od tajnego klucza, który jest znany tylko zaufanym uczestnikom konfiguracji, co mogłoby zagrozić bezpieczeństwu systemu w przypadku wycieku lub kompromitacji. Jednakże, zk-STARK jest całkowicie przejrzysty i nie opiera się na założeniach lub tajnych kluczach, co czyni go bardziej atrakcyjnym dla tych, którzy stawiają na pierwszym miejscu zarówno przejrzystość jak i bezpieczeństwo.

Pod względem czasu generowania dowodu i rozmiaru, Zk-SNARKs są generalnie mniej wydajne niż zk-STARKs. Jednakże, zk-STARKs mają przewagę skalowalności i mogą obsługiwać bardziej złożone obliczenia. Dodatkowo, zk-STARKs są post-quantum secure, podczas gdy Zk-SNARKs nie są, co czyni je odpornymi na ataki z komputerów kwantowych. Innym ważnym aspektem jest to, że zk-STARKs są bardziej skalowalne i mogą obsługiwać większe obliczenia w porównaniu do zk-SNARKs.

Zk-SNARKs Wytłumaczone

Zk-SNARKs stały się coraz bardziej popularne ze względu na ich wydajność i cechy chroniące prywatność, dzięki czemu mają zastosowanie w różnych rzeczywistych scenariuszach, takich jak w blockchain, gdzie mogą być wdrożone w celu udowodnienia własności aktywów cyfrowych bez ujawniania wrażliwych informacji. Dodatkowo, Zk-SNARKs odegrały kluczową rolę w systemach głosowania, zapewniając dokładne zliczanie głosów przy zachowaniu anonimowości wyborców. Jedno z najbardziej godnych uwagi zastosowań Zk-SNARKów można zaobserwować w Zcash, prywatnej kryptowalucie, która pozwala użytkownikom na anonimowe transakcje przy jednoczesnym ukryciu danych transakcyjnych. Pojawiły się jednak obawy o potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa związane z wykorzystaniem zaufanych konfiguracji w Zk-SNARKs, ponieważ skompromitowana zaufana konfiguracja może zagrozić prywatności całego systemu.

Zk-STARKs Wytłumaczone

Zamiast wymagać zaufanej konfiguracji jak w przypadku zk-SNARKów, zk-STARKi zostały opracowane jako lepsza alternatywa, która jest bardziej odporna na ataki. Dzieje się tak, ponieważ zaufana konfiguracja zk-SNARKs jest podatna na złośliwe użycie, jeśli zostanie skompromitowana. Pomimo tego, zk-STARKs wymagają więcej obliczeń do wygenerowania dowodu, co czyni je mniej wydajnymi. Mimo to, ostatnie osiągnięcia utorowały drogę do bardziej wydajnych zk-STARKów, czyniąc je obiecującym zamiennikiem dla zk-SNARKów.

Zgodnie z ich przypadkami użycia, zk-SNARKs i zk-STARKs różnią się nie tylko wydajnością i zaufanymi konfiguracjami. Aplikacje, które wymagają szybkiej i wydajnej weryfikacji dowodu, takie jak chroniące prywatność transakcje w kryptowalutach, zazwyczaj używają zk-SNARKów. Z kolei zk-STARKs są bardziej odpowiednie dla aplikacji, które wymagają przejrzystości i braku zaufanej konfiguracji, takich jak systemy głosowania i zdecentralizowane organizacje autonomiczne (DAO). Dodatkowo warto zauważyć, że chociaż zk-SNARKs i zk-STARKs są najbardziej znanymi typami dowodów zerowej wiedzy, istnieją inne warianty, takie jak Bulletproofs i Aurora, które oferują różne kompromisy w zakresie wydajności i bezpieczeństwa, w zależności od konkretnego przypadku użycia.

Jak zaimplementować zk proof w projekcie?

Podczas implementacji dowodu zerowej wiedzy w projekcie, istnieją różne kroki techniczne, a w zależności od typu użytego dowodu zerowej wiedzy, dostępne są różne metody i narzędzia, takie jak zk-SNARKs vs zk-STARKs. Na przykład, gdy używamy zk-SNARKs, deweloperzy muszą wykorzystać zaufaną konfigurację do produkcji parametrów publicznych, które będą używane do generowania i uwierzytelniania dowodów. Proces ten wymaga wyboru odpowiedniej ceremonii trusted setup, skonfigurowania niezbędnej infrastruktury oraz przypisania uczestników, którzy będą generować parametry. Po przeprowadzeniu trusted setup, programiści muszą włączyć do swojego kodu odpowiednie biblioteki, takie jak libsnark, oraz opracować funkcje wymagane do generowania i uwierzytelniania dowodów.

Jeśli chodzi o zk-STARK, deweloperzy muszą zastosować inne podejście, ponieważ nie jest wymagana zaufana konfiguracja. Aby udowodnić obliczenia, muszą oni wykorzystać narzędzia takie jak circom i snarkjs do generowania obwodów oraz narzędzia takie jak groth16 i marlin do weryfikacji i generowania dowodów. Obejmuje to wybór odpowiednich narzędzi i bibliotek, tworzenie obwodów oraz zapewnienie pełnej implementacji funkcji weryfikacyjnych i generowania dowodów.

Głębokie zrozumienie zaangażowanych protokołów kryptograficznych, jak również posiadanie dostępu do niezbędnych narzędzi i bibliotek, są kluczowymi wymaganiami dla programistów podczas implementacji dowodu zerowej wiedzy w projekcie. Dodatkowo, programiści muszą zapewnić, że dowody generowane przez system są poprawne, bezpieczne i wydajne bez naruszania prywatności lub bezpieczeństwa użytkowników. Testowanie i debugowanie odgrywa krytyczną rolę podczas procesu, a programiści muszą zapewnić, że system przejdzie dokładne testy przed wdrożeniem go do produkcji.

Podsumowanie

Dowody zerowej wiedzy stały się coraz bardziej kluczowe w kryptografii, w szczególności w blockchainie i kryptowalutach. Najczęściej używanymi typami dowodów zerowej wiedzy są zk-SNARKs i zk-STARKs, które różnią się podejściem do generowania dowodów, poziomem przejrzystości, czasem i rozmiarem generowania dowodów, skalowalnością i bezpieczeństwem post-quantum. Aby zaimplementować dowód zerowej wiedzy w projekcie, deweloperzy muszą posiadać dogłębne zrozumienie zastosowanych protokołów kryptograficznych, dostęp do niezbędnych narzędzi i bibliotek oraz zapewnić, że system przejdzie kompleksowe testy przed wdrożeniem. W zależności od zastosowanego dowodu zerowej wiedzy wymagane są różne kroki techniczne i metody. Ponieważ wykorzystanie dowodów zerowej wiedzy wciąż się rozszerza, zrozumienie kompromisów pomiędzy różnymi typami i efektywne wdrożenie ich w różnych aplikacjach przy jednoczesnym zachowaniu prywatności i bezpieczeństwa jest niezwykle ważne.

Most viewed


Never miss a story

Stay updated about Nextrope news as it happens.

You are subscribed

Blockchain dla twórców: Bezpieczna i zrównoważona infrastruktura

Miłosz Mach

07 lis 2025
Blockchain dla twórców: Bezpieczna i zrównoważona infrastruktura

W świecie cyfrowej twórczości, gdzie granice między sztuką a technologią coraz bardziej się zacierają, projekty takie jak MARMALADE stają się symbolem nowej ery – ery, w której twórcy mogą chronić swoje prace i zachować nad nimi kontrolę dzięki blockchainowi. Dla Nextrope udział w MARMALADE to nie tylko implementacja narzędzi ochrony, takich jak blokowanie zrzutów ekranu czy watermarking. To przede wszystkim praca nad architekturą zaufania – tworzeniem infrastruktury, która pozwala twórcom działać w cyfrowym świecie bez obaw o utratę własności i bezpieczeństwo.

Nowy typ wyzwania dla blockchaina

Projekty kulturalne i edukacyjne mają zupełnie inne wymagania niż klasyczne rozwiązania DeFi. Tu nie chodzi o maksymalizację stóp zwrotu czy skomplikowane kontrakty finansowe.
W centrum znajduje się człowiek – artysta, ilustrator, edukator.

Dlatego jednym z największych wyzwań było stworzenie bezpiecznej, ale intuicyjnej infrastruktury. Systemy blockchain musiały być lekkie, energooszczędne i przyjazne użytkownikom, którzy często po raz pierwszy stykają się z technologią Web3.

„Naszym celem nie było zbudowanie kolejnego protokołu finansowego. Chcieliśmy stworzyć infrastrukturę zaufania dla twórców cyfrowych." - zespół Nextrope

Bezpieczeństwo, które nie przeszkadza

Najlepsze zabezpieczenia to te, których użytkownik… nie zauważa.
W MARMALADE położyliśmy nacisk na niewidoczne technologie bezpieczeństwa, które nie psują doświadczenia korzystania z platformy.

  • Blokowanie zrzutów ekranu chroni prace publikowane w przeglądarce.
  • Dynamiczny watermarking pozwala wykryć nieautoryzowane kopie.
  • Rejestr blockchain gwarantuje, że każdy dowód własności jest trwały i transparentny.

„Twórcy nie powinni martwić się o szyfrowanie czy klucze prywatne. Naszym zadaniem jest sprawić, by bezpieczeństwo działało w tle.”

Zrównoważony rozwój w DNA

MARMALADE to również odpowiedź na pytanie, jak łączyć innowacje z troską o środowisko.
Nextrope buduje rozwiązania, które korzystają z niskoemisyjnych sieci, a sama architektura jest modularna i łatwa do ponownego wykorzystania w innych projektach sektora kreatywnego.

Dzięki temu efekty prac MARMALADE mogą posłużyć nie tylko artystom, ale również instytucjom kultury czy uczelniom, które chcą w prosty sposób wprowadzać blockchain do swoich działań.

Więcej niż technologia

Dla Nextrope MARMALADE to coś więcej niż projekt – to dowód, że blockchain może być narzędziem społecznym, nie tylko finansowym.
Tworząc narzędzia dla artystów, pomagamy nie tylko chronić ich prace, ale też zrozumieć, że technologia może wspierać twórczość, a nie ją ograniczać.

Plasma (XPL). Architektura, kluczowe funkcje i znaczenie

Miłosz Mach

21 paź 2025
Plasma (XPL). Architektura, kluczowe funkcje i znaczenie

Czym jest Plasma?

Plasma (XPL) to blockchain warstwy 1 zaprojektowany specjalnie pod infrastrukturę stablecoinów łączy bezpieczeństwo Bitcoina z kompatybilnością EVM oraz ultraniskimi opłatami za transfery tokenów takich jak USDT.

To nowa generacja blockchaina, która ma umożliwić szybkie, tanie i skalowalne płatności w stablecoinach, eliminując ograniczenia znane z Ethereum czy Layer-2.

Dlaczego powstała Plasma?

Większość obecnych blockchainów nie została stworzona z myślą o stablecoinach w roli głównej. Wraz z ich rosnącą adopcją pojawiły się problemy: wysokie opłaty, zatłoczone sieci i ograniczona interoperacyjność.

Plasma rozwiązuje te problemy, oferując infrastrukturę dedykowaną do stablecoinów i przepływów finansowych.
Jej najważniejsze cechy to:

  • Brak opłat transakcyjnych (zero-fee) dla transferów USDT,
  • Własne tokeny gas – elastyczny model opłat,
  • Most Bitcoin (BTC bridge) – umożliwia wykorzystanie BTC jako zabezpieczenia,
  • Pełna kompatybilność z EVM – łatwe wdrożenia smart kontraktów z Ethereum.

Architektura i mechanizmy działania Plasmy (XPL)

Kompatybilność EVM i smart kontrakty

Deweloperzy korzystający z Solidity, Hardhat czy Foundry mogą bez problemu wdrażać swoje projekty na Plasmie. Migracja z Ethereum czy Polygon wymaga minimalnych zmian w kodzie, podobnie jak inne blockchain zgodne z EVM, które zostały omówione w niniejszym artykule: „Web3 Backend Przewodnik: Odblokuj Superszybką Skalowalność DApps Dzięki API!"

Model opłat (Gas Model)

Plasma wspiera niestandardowe tokeny gas, co oznacza, że użytkownik nie musi posiadać natywnego XPL, by opłacić transakcję. Dla stablecoinów (np. USDT) transfery mogą być całkowicie darmowe.

Most Bitcoin (BTC Bridge)

Dzięki wbudowanemu mostowi Plasma pozwala używać BTC jako zabezpieczenia w smart kontraktach. To połączenie bezpieczeństwa Bitcoina z elastycznością Ethereum dlatego często nazywa się ją „Bitcoin-secured blockchain for stablecoins”.

Bezpieczeństwo i finalność

Konsensus Plasmy został zoptymalizowany pod kątem finalności transakcji i ochrony przed reorganizacjami bloków.
Według danych z raportu The Block, sieć osiągnęła ponad 2 miliardy USD wartości stablecoinów (TVL) już w fazie beta mainnetu.

Czym Plasma (XPL) wyróżnia się na tle innych blockchainów?

FunkcjaPlasma (XPL)Inne L1 / L2
Dedykowana stablecoinom✅ Tak❌ Nie
Transfery USDT bez opłat✅ Tak⚠️ Rzadko
Most Bitcoin (BTC bridge)✅ Tak⚠️ Nieliczne przypadki
Kompatybilność z EVM✅ Tak✅ Tak, ale często z ograniczeniami
Płynność i adopcja stablecoinów✅ >2 mld USD⚠️ W fazie rozwoju

Przykładowe zastosowania Plasma (XPL)

Plasma jest idealna dla firm fintechowych, emitentów stablecoinów, projektów DeFi i startupów, które chcą tworzyć produkty oparte na tokenach powiązanych z walutami fiducjarnymi.

Możliwe zastosowania:

  • Portfele i aplikacje płatnicze (zero-fee),
  • Cross-border payments i remittance,
  • Skarbce (treasury management) i rozliczenia między firmami,
  • DeFi – rynki pożyczek, yield farming, AMM-y,
  • Tokeny zabezpieczone Bitcoinem (BTC-backed stablecoins).

Ropzpocznij budowę projektu na Plasma (XPL)

  1. Migracja smart kontraktów – sprawdź kompatybilność i dostosuj parametry gazu,
  2. Wybór modelu opłat – zdecyduj, czy użyjesz USDT, osobnych tokenów gas lub hybrydy,
  3. Audyt bezpieczeństwa – skup się na logice mostu, reentrancy, oracle’ach,
  4. Onboarding płynności – zbuduj pierwsze pule stablecoinów,
  5. Zgodność z regulacjami – szczególnie przy emisji stablecoinów,
  6. Wdrożenie MVP i skalowanie – testuj UX, koszty i bezpieczeństwo.